De Raad voor Levensbeschouwingen en Religies Amsterdam heeft als doel de samenhang in de stad te stimuleren vanuit interreligieuze en levensbeschouwelijke dialoog en samenwerking.

30 maart 2008

Verklaring RLRA, UMMAO en AMHZ

Tekst zoals uitgesproken door Erik de Baedts, voorzitter RLRA en Khalil Aitblal, woordvoerder UMMAO tijdens de Hiwar te Amsterdam-Slotervaart op 30 maart 2008. (Gesproken tekst geldt.)

De Raad voor Levensbeschouwingen en Religies te Amsterdam (de RLRA), de Unie van Marokkaanse Moskeeën Amsterdam & Omstreken (de UMMAO) en de stichting Amsterdam met Hart en Ziel (AMHZ) heten u van harte welkom bij deze bijeenkomst die mede dankzij een bijdrage van de Stichting Kerk en Wereld plaats kan vinden. We danken het Apostolisch Genootschap zeer voor hun gastvrijheid vandaag. En een bijzonder woord van welkom richten wij aan onze burgemeester, Job Cohen. Dank, u allen, voor uw komst.

De aanleiding, en niet meer dan dat, dat we hier vanmiddag bij elkaar zijn is de film Fitna.Dat is een film waar de Denen, die recent wat ervaring hebben opgedaan met uitingen over de islam, over zeiden: “De film is een belachelijk samenraapsel van bedenkelijk niveau”. Dat was een van de vele internationale reacties.

Wij gaan het vanmiddag niet hebben over internationale dimensies. Wij gaan praten over de lokale situatie, hier in Amsterdam, waar we samen leven waar de meeste verschillende culturen ter wereld samenkomen. De wereld mag zien dat wij hier in gesprek zijn, dat doen we hier al eeuwen lang. Dat is het Nederland waar we trots op zijn, een land waar we tolerant met elkaar samenleven.

Vanuit die tolerantie, die respect vergt voor elkaars levensovertuigingen en opvattingen, organiseert de RLRA al 10 jaar dialogen, interreligieus, intercultureel, en inter-levensbeschouwelijk. Dat doen we nu, en we deden het drie dagen geleden toen de film live ging ook. We wisten net als u evenmin dat de film live zou gaan. We zaten toen bij elkaar met moslims van Turkse en Marokkaanse origine en met joden, humanisten, christenen, soefi en bahaí. Dat was geen toeval. We zitten namelijk vaak met elkaar in dialoog.

Want al die verschillende overtuigingen leven hier. Wilders focust op de islam, dus dat staat nu even centraal. Vandaar ook deze samenwerking van de RLRA en AMHZ met de UMMAO. De UMMAO die al langer uitdraagt dat allen respect moeten hebben voor de Nederlandse democratische rechtsorde.

Als organisatoren trekken wij de reacties breder dan Wilders en de islam, door verschillende overtuigingen bij elkaar te brengen. In de kern gaat het om de vrijheden van de westerse samenleving en het belijden van je religie.

Een van die (westerse) vrijheden is de vrijheid van meningsuiting. En hier hebben we die in hele grote mate. Sommigen gebruiken hem zelfs tot in het extreme. Nieuwe Nederlanders moeten daar wellicht aan wennen. Dat kan. Samen moeten we de balans vinden. Dat vinden de organiserende partijen van deze dialoog.

En daarom kiezen de UMMAO, AMHZ en de RLRA ervoor om Amsterdammers met alle mogelijke levensovertuigingen bijeen te brengen om met elkaar de film te bekijken en naar aanleiding daarvan in gesprek te gaan. Wij willen laten zien, dat je in Nederland er beter aan doet geen een-dimensionaal beeld af te geven, maar je zorgen te delen in open dialoog, in twee-richtingen-verkeer, en dat dat werkt.

Daar hebben we u, elkaar, voor nodig. De vrijheid van meningsuiting is een groot goed, filmen mag. Maar we hebben ook vrijheid van godsdienst, geloven mag ook, en niet geloven, of niet meer geloven. Daar hebben we ook geen tekenfilms voor nodig.

Met de religies zijn vanuit hun mensbeeld ook de humanisten solidair met in dit geval moslims, die onder verbaal en visueel vuur liggen van een one issue partij. Ook humanisten koesteren de vrijheid van levensovertuiging, om te kiezen binnen welke context je je wilt ontplooien in deze samenleving.

De Amsterdamse samenleving is weerbaar. Nederland, Nederlanders, Amsterdam en Amsterdammers hebben de afgelopen dagen laten zien dat zij goed, zorgvuldig, en met waardigheid reageren op de film van Wilders. Wij gaan ervan uit dat de Amsterdammers in de zaal opnieuw goed zullen reageren op de film en daarmee wederom respect verdienen.

En na het bekijken van de film gaan we doen wat het belangrijkste is in deze tijd: we gaan met elkaar in gesprek. In gesprek niet alleen over extremen, maar zeker ook over reële zorgen, over de grenzen van de rol van religie in deze seculiere samenleving.

Amsterdam heeft een lange traditie van weerbaarheid. Niet voor niets is het motto van de stad: Heldhaftig, Vastberaden, Barmhartig. Vastberaden gaan wij in dialoog en dat blijven wij doen. Dat mag stevige gesprekken opleveren.

De Raad, AMHZ en de UMMAO zetten daarbij niet in op angst. De film is ingegeven door angst en speelt ook in op onderhuidse angsten. Wij zetten in op vertrouwen en kennis. Wij zetten in op kennis over wat er nou echt speelt en wat er daadwerkelijk wordt geloofd. En op het uitwisselen van die kennis in dialoog. En we zetten in op vertrouwen. Vertrouwen in de mens, onze medemens van welke overtuiging dan ook. Maar ook vertrouwen in respect, tolerantie en de Nederlandse democratische rechtsorde en hoe diep die is geworteld, en hoe stevig die staat en zal blijven staan.

Daarin is de term Islamisering van Nederland uit de lucht gegrepen. Gewoon maar even de nuchtere feiten, daar houden Amsterdammers van. Het Centraal Bureau voor de Statistiek heeft recent, in 2007, nog vastgesteld dat er in Nederland 850.000 moslims zijn op 16,3 miljoen Nederlanders. Dat is 5% van de Nederlandse bevolking. Niet minder en niet meer. En daarbij wordt in onderzoek aangetekend dat deze mensen zich ‘het meest verwant voelen met de islam’. Verwant met, dat klinkt bepaald niet fundamentalistisch. De overgrote meerderheid zijn moslims van onder meer Turkse, Indonesische, Surinaamse en Marokkaanse achtergrond, gematigd en niet fundamenteel, laat staan radicaal.

Nog een aardige: dat aantal van 850.000 staat bijvoorbeeld tegenover 800.000 migranten-christenen.

Even over dat perspectief, zo stelde de christelijke Wereldraad van Kerken onlangs, in het Engels natuurlijk: “Migrants, quite often deeply rooted in religious traditions and practices, bring new dimensions to public debates that both enrich and challenge established secular patterns of life. These new challenges, including those occasioned by the displacement of traditional religious communities, find expression in intensive debates about the role of religion in the public and political realm, and in particular in the tension between freedom of expression and respect for religious symbols and values.” End of quote. That’s how it is. And no more than that. Tension. And tensions can only be diminished through dialogue. Dialogue requires trust, confidence and respectful encounter. And dialogue is what Amsterdam and The Netherlands practice in reality.

In het Nederlands: “Migranten, vaak met diepe wortels in religieuze tradities en praktijken, brengen nieuwe dimensies in het publieke debat, die gevestigde seculiere gedragspatronen zowel verrijken als op de proef stellen. Deze nieuwe uitdagingen, waaronder diegene die veroorzaakt worden door het onthecht zijn van de traditionele religieuze gemeenschap in het thuisland, vinden hun weg in intensieve debatten over de rol van religie in het publieke en politieke domein, en in het bijzonder in de spanning tussen de vrijheid van meningsuiting en respect voor religieuze symbolen en waarden”. Einde citaat. En zo is het. Maar ook niet meer dan dat. Spanning. En spanningen kunnen alleen worden verminderd door dialoog. Dialoog vereist vertrouwen en respectvol contact. En dialoog is wat Amsterdam en Nederland in de praktijk brengen.

Wij gaan dus nu in dialoog. In gesprek.. In Hiwar! …. op z’n Amsterdams. En natuurlijk doen we dat hier, in stadsdeel Slotervaart, waar de spanningen waar de Wereldraad van Kerken het over had zo samenkomen. Hier gebeurt het. Op deze middag zelf zullen we die vele perspectieven die hier samenleven aan bod laten komen. Daarom hebben we de bekende islamdeskundige Abdelilah Aljamai uitgenodigd om op de inhoud van de film, op de punten uit de koran en de islam te reageren.

En we hebben een forum met zo’n welbekende seculiere bewoner uit Slotervaart, dhr Molewijk, maar ook gelovigen, christelijk vice-voorzitter van de Raad van Kerken Amsterdam de heer Erik de Jongh en de Joods Voorzitter Dialoog van de Liberaal Joodse Gemeente de heer Harry Polak, maar ook niet-gelovigen met een welbewuste levensbeschouwing, zoals de secretaris van het Humanistisch Verbond Jacqueline Gerretsen. En tot slot zijn ook Bert Wiegman, districtsverzorger van het Apostolisch Genootschap waar we vandaag te gast zijn, en Yassin Elforkani, de jongeren-imam uit Slotervaart, bereid in het forum zitting te nemen. En de dag zal natuurlijk worden besloten door de burgervader van Slotervaart, stadsdeelvoorzitter Ahmed Marcouch.

We zijn benieuwd naar hun inzichten. Maar vooral willen we uw reacties horen. En willen we dat u met elkaar in gesprek gaat. Daar is daarom de hele tweede helft van deze middag op ingericht, met dank aan de vele vrijwillige gespreksleiders!

We gaan in gesprek aan de hand van reacties op een film over een van de Heilige boeken. De lijn moet daarbij niet zijn: Koran verbieden, net zoals je de Bijbel niet moet willen verbieden, maar ook een film in principe niet moet willen verbieden.

Wilders is de aanleiding nu, niet meer dan dat. Wilders heeft tot op heden niet gereageerd op onze uitnodiging, ondanks dat hij heeft aangegeven in gesprek te gaan. Wij doen dat wel, in dialoog gaan, de UMMAO, AMHZ en de RLRA, al 10 jaar. En we danken Wilders voor de gelegenheid om dat over het voetlicht te brengen.

En we vertrouwen erop dat we ook vandaag op een goede, zorgvuldige en beheerste manier met elkaar in dialoog gaan.


Foto's gemaakt door Floris Scheplitz (www.imagetree.eu).

Overzicht Feestdagen